Zespół ds. Bohatrera Hufca.
Sprawozdanie na Zjazd Hufca w 2005 roku.
„Nazwa i imię powinny sprzyjać realizowaniu ideałów ZHP, zwłaszcza podtrzymywaniu ciągłości kultury i tradycji narodowych oraz tradycji i dorobku harcerstwa. Imię powinno umożliwiać wychowawcze oddziaływanie przykładu osobowego bohatera (bohaterów) zgodnie z celami statutowymi ZHP”.
„Zasady i tryb przyjmowania nazw i imion” uchwalone przez Radę Naczelną ZHP 24 listopada 2002 r. (uchwała nr 17 /XXXII)
Zjazd Hufca w 2003 zobowiązał komendę hufca do podjęcia działań (zamykających się w dwuletniej perspektywie) mających na celu ew. zmianę Bohatera Hufca.
Komenda Hufca powołała zespół do realizacji tego zadania.
Efektem prowadzonych prac jest wniosek o przyjęcie przez Zjazd uchwały o treści:
„Zobowiązujemy Komendę Hufca ZHP Otwock do zakończenia prac z dotychczasowym Bohaterem Hufca oraz przeprowadzenie akcji pod kryptonimem „Wielka Gra” prowadzącej do nadania Hufcowi imienia ‘Bohaterów Szarych Szeregów, Roju Sosna’ w dniu 27 września 2006 roku.”
UZASADNIENIE
Nie kwestionujemy roli, jaką odegrał 1 Praski Pułk Piechoty w czasie II wojny światowej. Składamy hołd wszystkim żołnierzom z 1 PPP poległym w czasie wojny. Doceniamy zwłaszcza poświęcenie żołnierzy podczas krwawych walk w czasie wyzwalania Pragi. Początki szlaku bojowego wielu z nich zaczynały się w sowieckich łagrach, z których ich zwolniono, żeby zasilili wojskowe szeregi. Dla nich wstąpienie do LWP było jedyną szansą opuszczenia ZSRR. Nie dyskutujemy tez z losem pojedynczych żołnierzy, którzy poświęcili swoje zdrowie i życie w czasie wojny z hitlerowcami. Tragiczny splot wojennych wypadków i polityka zmusiły ich po zakończeniu wojny do skierowania broni przeciwko swoim rodakom, również walczącym o niepodległość Polski, ale w innych mundurach.
W czasie wojny, na terenie Otwocka i okolic aktywnie działała AK i Szare Szeregi. Podczas odradzania się harcerstwa na naszych terenach po 1956 roku, kiedy zostawiono pewien stopień swobody drużynom w pracy wiele z nich spontanicznie przyjmowało szaroszeregowych bohaterów. W związku z historią naszego regionu z lat okupacji hitlerowskiej byli to Bohaterowie dla otwockich harcerzy naturalni i ówczesnym harcerzom namacalnie bliscy. Często ich starsi koledzy, którzy jeszcze 12 lat wcześniej ginęli w czasie Powstania Warszawskiego. Nie byli oni narzucani i ich wybór wynikał z chęci kontynuowania harcerskiej tradycji Szarych Szeregów oraz uczczenia poległych w czasie wojny kolegów w harcerskich mundurach
Na drugim biegunie są motywacje i jest sposób przyznania hufcowi imienia 1 PPP. Należy pamiętać, że został on nam przydzielony w zupełnie odmiennych od dzisiejszych realiach społecznych i historycznych. Był to czas militaryzacji życia, demonstracji siły ówczesnej władzy wobec własnych obywateli oraz upolityczniania wojska i celów, którym miało służyć.
Wojsko było wykorzystywane do zwalczania powstań skierowanych przeciwko władzy, które wybuchały na Węgrzech (1956) i Czechosłowacji (1968). Był to czas, kiedy używano wojska do krwawego tłumienia protestów społecznych, które co kilka lat wywoływane były coraz trudniejsza sytuacją normalnych obywateli. Takie okoliczności nadania imienia kładą się cieniem na szczerość zamiarów ówczesnych władz wojskowych i harcerskich.
To jest jeden aspekt sprawy.
Drugim jest to, że 1 Praski Pułk Piechoty zapisał swoją niechlubną kartę tuż po oficjalnym zakończeniu II wojny światowej.
Po zdobyciu Berlina jednostka nie została zdemobilizowana, ale razem z oddziałami sowieckiego NKWD została skierowana na białostocczyznę celem zwalczania polskiego podziemia niepodległościowego. Były to oddziały AK, które nie zdecydowały się na demobilizację po upadku Powstania Warszawskiego i kontynuowały konspirację w białostockich lasach pod nazwą Armia Krajowa – Obywatelska (AKO).
Celem ich istnienia była ochrona ludności cywilnej tych terenów przed działaniami wojska sowieckiego, które traktowało białostocczyznę jak tereny zdobyczne. Przejawiało się to grabieżą majątku prywatnego i państwowego, demontowaniem wszystkich ruchomych części fabryk i wywóz ich do ZSRR, przymusowym wcielaniem Polaków do wojska sowieckiego, wywózkami dowódców polskich oddziałów partyzanckich do łagrów wgląd ZSRR.
Takie traktowanie rdzennie polskich ziem doprowadziło to do wybuchu powstania na tych terenach, które wspierane było przez AKO. Na pewien czas władza w mniejszych miejscowościach została przejęta przez powstańców. Na taką sytuacją nie mogła pozwolić nowa ludowa władza i wysłała do walki przeciw powstańcom oddziały LWP i NKWD.
Szczytowym punktem tego powstania była dwudniowa bitwa, w wyniku której zaginęło bez wieści ok. 600 osób ludności cywilnej. Zostali oni prawdopodobnie otoczeni w puszczy i zamordowani.
Instytut Pamięci Narodowej prowadzi kilka śledztw w sprawie tamtych wydarzeń. Oddział IPN w Białymstoku przygotował wystawę o historii podziemia niepodległościowego na terenie białostocczyzny i sposobie jego zwalczania przez nową władzę przy użyciu połączonych oddziałów wojska polskiego i sowieckiego.
Nie kwestionując poświęcenia pojedynczych żołnierzy 1 PPP nie można uznać pułku, w którym się znaleźli jako jednoznacznie pozytywnego bohatera, czego wymaga się od wzoru, który przedstawiało by się harcerzom do naśladowania.
Trzeci aspekt sprawy jest taki, że w hufcu do dziś żywa jest pamięć o AK i Szarych Szeregach. Działa krąg seniorów związany z Szarymi Szeregami, wiele ulic i skwerów nosi imię SzSz lub AK. Harcerze co dzień spotykają na ulicach ślady ich wojennej aktywności.
Jak zostało wcześniej powiedziane harcerze SzSz są naturalnymi bohaterami dla naszych harcerzy.
W związku z tym wszystkim praca z dotychczasowym Bohaterem Hufca jest dość trudna do prowadzenia w naszym środowisku bez przedstawienia także powojennej historii 1 PPP. A po jej przedstawieniu trudno uznać ten pułk za kryształowy wzór do naśladowania. Zwłaszcza w naszym środowisku.
Bohaterowie Szarych Szeregów są najlepszym Bohaterem dla harcerzy.
Rój „Sosna” to okupacyjny kryptonim Hufca Otwock.
Jednostka o jednoznacznie pozytywnej postawie, z lokalnymi korzeniami będzie wzorem dla harcerzy łatwym do naśladowania. Harcerze zyskają Bohatera, z którym łatwo będzie im się utożsamić i będzie można na co dzień obserwować ślady jego działalności.
Wybór Bohatera szaroszeregowego dodatkowo pozwoli na zdobycie przez harcerzy wiedzy o historii naszego regionu i uhonorowanie żyjących jeszcze byłych harcerzy Szarych Szeregów.
Przy zmianie bohatera akcentowane powinno być wychowawcze oddziaływanie przykładu osobowego bohatera (bohaterów) zgodnie z celami statutowymi ZHP i potrzeba lepszego dostosowania Bohatera Hufca do podtrzymywania tradycji narodowych.
Proponujemy aby kampania dotycząca Bohatera Hufca odbyła się pod hasłem „Wielka Gra”. Jest to nawiązanie do podręcznika konspiracyjnego Szarych Szeregów autorstwa Aleksandra Kamińskiego pod tym samym tytułem. Dodatkowo w ten sposób zaakcentowany będzie charakter akcji: atrakcyjna gra dla Hufca Otwock.
Proponujemy aby „Wielka Gra” toczyła się do 27 września 2006 roku.
Tego dnia, w rocznicę powstania Szarych Szeregów, proponujemy zwołanie Uroczystego Zjazdu Nadzwyczajnego, który podejmie decyzję o przyjęciu nowego imienia.
Nasza propozycja zakłada, że „Wielka Gra” będzie toczyła się w ramach wszystkich namiestnictwach pod kierunkiem namiestników. Działania namiestników koordynowała będzie osoba wskazana przez Komendę Hufca.
Zmiana Bohatera pozwoli na podniesienie poziomu pracy metodycznej i programowej z Bohaterem. Taki jest główny cel zmiany, poza opisanymi wyżej motywacjami moralnymi.
Otwock, 5 listopada 2005.
Zespół ds. Bohatera Hufca
hm. Mirosław Grodzki HO